ریحانه الرسول**

​باید توجه داشت که روایات متعدّدی در زمینه ی غنا و موسیقی وجود دارد که در یک دسته بندی می توان آن را اینگونه عنوان کرد:

اول: روایات ممنوعیت غناء و آوازخوانی که در این احادیث غناء عامل نفاق و فقر- بدترین صدا- مقدمه نفاق- مقدمه ی بلاهای خطرناک- مقدمه ی زنا و … معرفی شده اند به عنوان نمونه: امام صادق علیه السلام می فرماید: غناء موجب نفاق و دورویی می گردد و فقر و نیازمندی به دنبال می آورد. (وسائل الشیعه، ج17، ص309)

دوم: روایات مذموم بودن موسیقی و ممنوعیت آلات آن.

سوم: روایات نکوهش شخص خواننده و نوازنده؛ در این روایات آوازخوان ملعون، دور از رحمت خداوند، پست ترین افراد معرفی شده است و بیان شده که کسب و درآمد آوازخوان حرام و نماز و دعایش غیرقابل قبول و غیرمستجاب است.

چهارم: روایات ممنوعیت گوش دادن به غناء و موسیقی؛ در این روایات گوش دادن به غناء و موسیقی عامل نفاق، مقدمه ی قساوت قلب، عبادت شیطان و مایه ی غضب الهی معرفی شده است.

.

از مجموع احادیثی که در پنج عنوان فوق ذکر شد و به حدّ تواتر نیز رسیده است، مخاطبان گرامی استفاده خواهند کرد که: غنا و موسیقی، هم برای خواننده و نوازنده و هم برای شنونده ی آنها حرام است؛ مالی که خواننده یا نوازنده از این راه بدست آورد  حرام و دهنده ی آن مال نیز مرتکب گناه زشتی شده است و کسی که از این گناهان پرهیز کند در آخرت به نعمت های بهتری می رسد.

​در حدیث دیگر، اختراع موسیقی و غنا هر دو به شیطان نسبت داده شده و آن روایتی است از امام صادق علیه السلام که فرمود: من کودک خردسالی بودم روزی دیدم عده ای بر طبل می زنند و بازی می کنند خواستم بایستم و تماشا کنم؛ پدرم فرمود: همه ی این لهویات و آوازخوانی هایی که می بینی شیطان برای شماتت آدم علیه السلام به هنگام اخراج وی از بهشت ساخته است.

دعائم الاسلام، ج 2، ص 209)

​در برخی از روایات اختراع غنا به شیطان منسوب و از او به عنوان اولین خواننده یاد شده است. در تفسیر عیاشی از جابربن عبدالله انصاری و او از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) روایت کرده است:

شیطان نخستین کسی است که آوازخوانی کرد و اولین کسی است که نوحه گری نمود و اولین کسی است که حدی خواند هنگامی که آدم علیه السلام از (میوه ی) درخت خورد، شیطان آواز خواند و هنگامی که از بهشت اخراج شد و هبوط کرد حدی خواند و زمانی که در زمین مستقر شد، نوحه گری را آغاز کرد که به وسیله ی آن، نعمت های بهشت را برای آدم علیه السلام یادآوری می کرد (تا اندوه آدم علیه السلام افزون گشته و شیطان خوشحال گردد.)

.

(ج1، ص40، ذیل آیه 35 سوره ی بقره، حدیث 23- به نقل از سیر تاریخی موسیقی و غنا، ص 61)

​هر صدایی که از حنجره ی انسان درمی آید، مشتمل بر ترجیح بوده و به گونه ای باشد که صلاحیت طرب انگیزی داشته باشد- اگرچه در مواردی نسبت به برخی افراد طرب انگیز نباشد- غناء نامیده می شود که در زبان فارسی به عنوان «خوانندگی» یا «آوازخوانی» از آن یاد می شود.

امام خمینی (قدس سره) در تعریف «غناء» می فرماید: غنا عبارت است از صدای انسان، صدایی که تا اندازه ای نازکی و زیبایی ذاتی داشته باشد و در اثر تناسب با طرب، شأنیت و صلاحیت ایجاد طرب در افراد معمولی را داشته باشد. (امام خمینی، المکاسب المحرمه، ج1، ص202)

.

ایشان در تحریرالوسیله پس از اشاره به حرمت غنا و حرمت شنیدن آن و کسب درآمد با آن می فرماید: تنها زیبا کردن صدا «غناء» نمی باشد، بلکه غناء عبارت است از: کشیدن صدا و ترجیح آن به گونه ای که طرب انگیز بوده و متناسب با مجالس لهو و محفل های سرور و شادی و هماهنگ با آلات لهو و موسیقی باشد و فرقی ندارد که در کلام حق از قبیل قرائت قرآن، دعا و مرثیه باشد یا در غیر آن از قبیل شعر و نثر، بلکه غنا در چیزهایی که وسیله ی اطاعت خداست موجب افزایش عذاب خواهد بود. (تحریرالوسیله، ج1، ص 497، مسأله 13.)

​عده ای گمان می کنند که اسلام غناء را از آن جهت که لذت بخش است حرام کرده است، چون هر لذتی حرام است! این اشتباه است. هیچ چیز به دلیل لذت بخش بودن گناه نیست، بلکه به دلیل اینکه موجب آلام دیگری یا مانع لذات دیگری می شود حرام است.